Vàng son trên giấy gấm là tập du khảo và nghiên cứu văn hóa, tập hợp các bài viết của tác giả được viết trong nhiều thời gian khác nhau, phần lớn đã được công bố. Có bài là những khảo cứu và tìm tòi phát hiện khoa học mới mẻ, có bài là những cảm nhận về văn hóa khi tác giả có dịp được du lãm các di tích danh thắng, đắm mình trải nghiệm các không gian văn hóa khác nhau. Và có những bài tác giả lại dẫn dắt người đọc du khảo trên những trang sách cổ đã bao năm nằm im trên giá.

Tập sách chia làm 6 chùm bài: Chùm bài thứ nhất là những ghi chép du khảo về các vùng đất và những phong cảnh mà tác giả viếng thăm: Đó là Vân Đình, một vùng quê văn hiến, nằm ngay bên con đường trảy hội chùa Hương, rộn ràng trong mưa bụi mỗi độ xuân về, là đền thiêng Cửa Sót thờ phụng Chiêu Trưng Đại Vương Lê Khôi ở huyện Lộc Hà, Hà Tĩnh, là huyện Như Thanh (Xứ Thanh) mà tác giả có dịp công tác, hoặc phút suy tư trên Đèo Ngang nổi tiếng, và nhất là vùng đất Xứ Đoài (Sơn Tây) quê hương của tác giả. Đặc biệt, trong chum bài này có bài Tứ bất tử để trả lời cho những câu hỏi: Tứ bất tử là những vị nào? Tứ Bất tử có từ bao giờ? Phần này còn cả những ghi chép về những nhân vật trong giới văn chương nghệ thuật mà tác giả có may mắn được gặp như Điêu khắc gia Điềm Phùng Thị, Thi sĩ Hoàng Cầm, Nữ văn sĩ Đoàn Lê, Nữ sĩ Đoàn Thị Tảo.

Chùm bài Tìm lại những áng thơ Nôm, ghi lại những phát hiện mới của tác giả về di sản văn học Chữ Nôm: Đó là bài “Đại nghĩ bát giáp thưởng đào giải văn” – cứ liệu sớm nhất về thơ lục bát, song thất lục bát trong văn học viết, và cũng là cứ liệu sớm nhất về ca trù trong lịch sử, là hai văn bản Nôm của bài “Non mai” của nghi lễ thờ tổ Ca Trù tưởng đã thất truyền, là những bản Nhạc Chương và từ khúc do Trịnh Sâm và các quan trong triều Lê – Trịnh làm ra, là kịch bản sân khấu Chèo Kiều viết bằng chữ Nôm. Tất cả đều lần đầu được tác giả phát triển và công bố đầy đủ.

Tứ bình làng Việt là chum bài được viết với các phong phóng khoáng của thể du ký, gọi ra những nét đặc sắc của bốn làng cổ: Mông Phụ (Đường Lâm, Sơn Tây, Hà Nội), Cổ Đô (Ba Vì, Hà Nội), Đông Ngạc (Từ Liêm, Hà Nội) và làng Then (Lạng Giang, Bắc Giang).

Chùm bài thứ 4 là về các phong tục cổ của Xứ Đoài như: Giếng làng, tiếng làng, mõ làng, tục đánh cá thờ, lễ hội Đình So, nghi lễ Lên đồng…

Phần tiếp theo là các bài khảo cứu nhỏ về di tích và di văn Hán Nôm: Đền Và, chùa Tây Phương, chùa Bút Tháp, miếu Quan Công, dấu tích làng nghề Hà Tây trên phố nghề Hà Nội, đặc biệt là bài khảo cứu về thơ văn Giáng bút tại các Thiện đàn những năm đầu thế kỉ XX…

Cuối cùng là 4 bài viết về những người Thầy của tác giả, gồm: Thi sĩ Thế Mạc, Nghệ sĩ Ca trù Quách Thị Hồ, Giáo sư Trần Văn Khê và Giáo sư Bùi Duy Tân.

Xin quý vị hãy tùy nghi mở sách với bất kỳ bài nào, để du lãm cùng tác giả, chiêm bái đền đài, dạo xem phong cảnh, gặp gỡ tao nhân mặc khách, hoặc đắm mình vào những trang cổ thư để tìm lại bóng dáng người xưa trên từng dòng chữ.

Hà Nội, sơ Thu năm Kỷ Hợi (2019)

Tác giả

Bình luận